کاربرد ارت الکترونیکی در حفاظت از خودپردازهای بانکی

در این مقاله با کاربرد ارت الکترونیکی در حفاظت از خودپردازهای بانکی آشنا خواهید شد.

خودپرداز

دستگاه خودپرداز یا عابر بانک یا ATM یکی از دستگاه های پر کاربرد در شبکه بانکی می باشد .که برخی از تراکنش های مهم مانند پرداخت وجه نقد، انتقال وجه  ، درخواست موجودی و پرداخت قبوض را انجام داده و باعث کم شدن حجم کاری شعبه بانکی می شود.

در ساخت دستگاه خودپرداز، صنایع مختلف خصوصا کامپیوتر، الکترونیک، مخابرات، مکانیک و مهندسی مواد مشارکت دارند.

خودپرداز یک سیستم امنیتی و حساس محسوب می شود. که با برقراری ارتباط مخابراتی با مرکز  و انجام محاسبات تصمیم می گیرد که تراکنش مورد درخواست مشتری را انجام دهد یا خیر. خودپرداز از قطعات حساس الکترونیکی و کامپیوتری ساخته شده است. در این دستگاه انواع بردهای الکترونیکی حساس ،  کامپیوتر مرکزی ، انواع موتورهای کوچک و سنسورها  در کنار هم و با هماهنگی خاص و سرعت بالا، به سرویس دهی به مشتری مشغول هستند و کوچکترین خلل و نویز در عملکرد یکی از قطعات آن، می تواند عملیات سرویس دهی به مشتری را مختل نماید.

 

چرا تجهیزات الکتریکی به ارت نیاز دارد؟

هر دستگاهی که از برق استفاده می نماید. نیاز به ارتینگ یا اتصال به زمین دارد، اتصال زمین با هدف حفاظت از برقگرفتگی اشخاص و همچنین عملکرد صحیح تجهیزات برقی، انجام می شود. ارتینگ در سیستمهای الکترونیکی و کامپیوتری بسیار مهم و حیاتی است. چراکه عملکرد این سیستمها لحظه ای است و نویزهای بدنه می توانند باعث اختلال در عملکرد آنها شوند. از طرفی این نویزها می تواند تهدیدی بسیار جدی برای قطعات حساس آنها باشد. و باعث آسیب به پروسسورها و چیپ ها شود. خودپرداز از خانواده سیستمهای حساس کامپیوتری و الکترونیکی محسوب می شود.

اهمیت ارتینگ در دستگاه خودپرداز

حفاظت از بدنه و ارتینگ در دستگاه خودپرداز بانکی بسیار مهم و حیاتی است، مهمترین دلایل را در ادامه بررسی می نماییم:

• ارتباط مستقیم با بدن اشخاص و تخلیه الکتریسیته ساکن

شاید بتوان گفت که خودپرداز جزو معدود سیستمهای الکترونیکی و مخابراتی می باشد که با عموم مردم در ارتباط مستقیم بدنی قرار دارد. به این دلیل که وظیفه خودپرداز انجام برخی از تراکنش های بانکی است و اشخاص جهت انجام آن تراکنش ها مجبور هستند که خودپرداز را لمس نمایند. همین مساله می تواند چالشهایی را در حفاظت بدنه و ارتینگ بهمراه داشته باشد. همانطور که می دانید بدن انسان قابلیت ذخیره الکتریسیته ساکن را دارد و می تواند بیش از 30000 ولت الکتریسیته ساکن را در خود ذخیره نماید. می دانیم که کسری از این میزان جهت آسیب به قطعات حساس الکترونیکی و کامپیوتری، کافی است. و با لمس صفحه کلید و تخلیه آن در بدنه خودپرداز، آسیب بخه خودپرداز دور از ذهن نیست. از طرفی خودپرداز نیز می تواند باعث شوک الکتریکی در اشخاص شود.

در نتیجه می توان نتیجه گرفت که اشخاص می توانند به خودپرداز آسیب برسانند و یا آسیب ببینند.

• القای الکتریکی بدنه خودپرداز

القای الکتریکی بر روی بدنه تمامی تجهیزاتی که با برق کار می کنند، وجود دارد و امری طبیعی است، القای بدنه با استفاده از مولتی متر و اندازه گیری میزان اختلاف پتانسیل نسبت به زمین لوکال یا هادی نول شبکه برق، قابل سنجش است. القای بدنه در خودپرداز نیز وجود دارد و می تواند باعث آسیب به اشخاصی که آنرا لمس می کنند شود چه آن شخص مشتری باشد و چه سوپروایزر دستگاه خودپرداز.

• نویزهای بدنه

نویزهای بدنه بصورتهای مختلف ظاهر می شوند و می توانند باعث خطاهایی مانند مغایرت، ریترکت، قطع و وصل ارتباط مخابراتی با مرکز و کندی ارتباط شوند. ارتینگ مناسب می تواند از اینگونه خطاها جلوگیری نماید.

اتصال زمین یا ارتینگ

با اتصال سیستمهای برقی و ایجاد مسیری با امپدانس و مقاومت الکتریکی پایین با زمین یا ارتینگ می توانیم علاوه بر حفاظت از اشخاص در مقابل برقگرفتگی، بهره وری آنها را بالا ببریم، این تعریف در تجهیزات عمومی الکتریکی مانند لوازم خانگی یا موتورهای الکتریکی صادق است ولی در سیستمهای حساس الکترنیکی، کامپیوتری و مخابراتی تفاوت هایی در حفاظت داریم.

 مشکلات زمین

• مقاومت ویژه خاک با توجه به جنس زمین در نقاط مختلف تفاوت دارد. شاید بتوانیم با استفاده از مواد کاهنده و انواع روشها، مقاومت اتصال زمین خود را بر روی دستگاه اندازه گیری، عددی مناسب بدست آوریم ولی همه می دانیم که این تنها یک عدد است. و نمیتوان به آن اعتماد داشت، بعنوان مثال مقاومت الکتریکی پنج اهم که در یک زمین سنگلاخی و یک زمین خاک کشاوری که بر روی دستگاه ارت سنج نمایش داده می شود. شاید در ظاهر یکسان باشند ولی در عمل تاثیر خود را می گذارند.
• تغییرات زمین نیز یکی از مشکلات است. به این معنی که هر چه تلاش کنیم که مقاومت اتصال زمین ما پایین باشد. تضمینی وجود ندارد که تغییر نکند و قطعا با تغییرات زمین، تغییر خواهد داشت.
• اینگونه مشکلات باعث اختلال در عملکرد صحیح سیستمهای حساس الکترونیکی و کامیپوتری با گذشت زمان خواهد شد.

 سیستم ارت الکترونیکی

 

ارت الکترونیکی دستگاهی حفاظتی است که توسط کارشناسان شرکت کنزا صنعت الموت اختراع و به شماره 46660 به ثبت رسیده است، دستگاه ارت الکترونیکی با استفاده از یک اتصال زمین ساده و با ایجاد مسیر با امپدانس پایین با بدنه مصرف کننده، نسبت به تخلیه الکتریکی بدنه اقدام می نماید، دستگاه ارت بصورت یک امپدانس بین بدنه مصرف کننده و زمین لوکال قرار می گیرد و حلقه مدار را کامل می نماید، عملکرد دستگاه بصورتی است که با تغییرات مقاومت اتصال زمین اجازه اختلال و تغییر در خصوصیات حفاظتی را نمی دهد، به این معنی که با یک اتصال زمین ساده با مقاومت نسبتا پایین با زمین، ارتینگ دقیق جهت سیستمهای الکترونیکی حساس را ایجاد می نماید و بسیاری از مشکلات اتصال زمین که باعث اختلال در اینگونه سیستمها می شود را رفع می نماید.

ارت الکترونیکی کنزا صنعت  تاکنون بر روی صدها خودپرداز بانکی نصب و راه اندازی شده است و توانسته با حفاظت مناسب، علاوه بر حفاظت از برقگرفتگی، بهره وری خودپرداز را افزایش داده و از آسیب به قطعات آنها جلوگیری و خطاهایی مانند هنگ خودپرداز، ریترکت، مغایرت و اختلال ارتباط مخابراتی و شبکه ارتباطی را بصورت چشمگیر، کاهش دهد.

خصوصیات حفاظتی ارت الکترونیکی

• حفاظت از اتصال فاز به بدنه خودپرداز

ارت الکترونیکی کنزا صنعت بصورت مستقل از روشهای رایج، از اتصال فاز به بدنه تجهیزات، حفاظت می نماید و در صورت تجاوزاختلاف ولتاژ متناوب بدنه خودپرداز نسبت به زمین از ولتاژ 45 ولت، خروجی را قطع و خودپرداز را از مدار خارج می نماید، این عملیات بصورت کاملا الکترونیکی و برخلاف روشهای رایج که حفاظت بصورت جریانی و فشار بالا به قطعات است، بصورت الکترونیکی و ولتاژی انجام می شود و مانند این است که برق خودپرداز را با استفاده از کلید پاور قطع نماییم.

• تخلیه الکتریکی

تجهیزات برقی همواره اختلاف ولتاژ با زمین لوکال و نول دارند که با استفاده از اتصال زمین، این اختلاف ولتاژ را به حداقل می رسانیم، اختلاف ولتاژ با زمین بصورت عادی بر روی کلیه تجهیزاتی که از برق تغذیه می نمایند، وجود دارد و یا می تواند به دلیل ولتاژ القایی و یا ولتاژ اضافی بر بدنه خودپرداز باشد ، در هر صورت می تواند علاوه بر برقگرفتگی اشخاص و شوک الکتریکی، باعث آسیب به قطعات حساس خودپرداز شود، ارت الکترونیکی با تخلیه هر گونه ولتاژ القایی بر روی بدنه، علاوه بر حفاظت از برقگرفتگی، از قطعات حساس خودپرداز حفاظت می نماید.

• پایینترین میزان اختلاف ولتاژ با زمین

با استفاده از یک اتصال زمین مانند چاه ارت یا میله راد شاید بتوانیم اختلاف ولتاژ بدنه خودپرداز با نول و بدنه خودپرداز با زمین لوکال را در حدود پنج  تا ده ولت کاهش دهیم و این عدد کاملا وابسته به میزات مقاومت اتصال زمین است، در حالیکه در صورت مجهز نمودن خودپرداز به سیستم ارت الکترونیکی کنزا صنعت، همواره اختلاف ولتاژ بدنه خودپرداز با زمین و نول در هر خاکی با هر جنسی، کمتر از صد میلی ولت است، میزانی که با استفاده از هر مدل اتصال زمین مانند صفحه مسی یا میله راد، امکان پذیر نیست، همین خصوصیت باعث بهبود عملکرد خودپردازهایی شده است که از سیستم ارت الکترونیکی استفاده نموده اند.

• حفاظت در مقابل اضافه ولتاژ

اضافه ولتاژها خطاهایی هستند که به دلایل مختلفی ایجاد می شوند و باعث آسیب به قطعات الکترونیکی و کامپیوتری می شوند، از اضافه ولتاژ ها بعنوان سرج یاد می شود، ارت الکترونیکی خودپرداز را در مقابل اضافه ولتاژهای خط انتقال برق محافظت می نماید.

• حفاظت در زمان قطع نول شبکه برق

نول شبکه برق در واقع نقطه خنثی و تعادل شبکه برق می باشد و هر گونه تغییر در آن می تواند باعث خارج شدن شبکه برق از تعادل شود،  ولی قطع نول شبکه برق بسیار خطرناک است و می تواند اشخاص و تجهیزات برق در مقابل اختلاف ولتاژهای خطرناکی قرار دهد و براحتی باعث آسیب های جبران ناپذیر جانی و مالی شود، سیستم ارت الکترونیکی قطع نول شبکه را به سرعت تشخیص داده و خروجی را ایزوله می نماید و اشخاص و قطعات خودپرداز را از آسیب حفاظت می نماید.

• عدم تغییر در زمان تخلیه الکتریکی

اختلاف ولتاژ بدنه مصرف کننده با زمین در زمان تخلیه الکتریکی تغییر می کند  و همین مورد یکی از مشکلات اتصال زمین مستقیم در تجهیزات حساس است که باعث بسیاری از خطاها می شود. در صورتیکه خودپرداز به ارت الکترونیکی مجهز باشد، همواره اختلاف پتانسیل ثابتی نسبت به زمین خواهیم داشت.

دستگاه ارت الکترونیکی چگونه به خودپرداز متصل می شود؟

ارت الکترونیکی بصورت سری با خودپرداز قرار می گیرد. به این معنی که فاز و نول برق شهر و یک اتصال زمین ساده به ارت الکترونیکی متصل می شود. و سپس خودپرداز از خروجی ارت الکترونیکی تغذیه می شود، همچنین در صورتیکه محل نصب مجهز به UPS باشد، با فرض سالم بودن یو پی اس، بهتر است دستگاه ارت الکترونیکی قبل از یو پی اس نصب شود.

ارت الکترونیکی به چه اتصال زمینی احتیاج دارد؟

ارت الکترونیکی نیاز به تشخیص اتصال به زمین دارد .و در غیر اینصورت روشن نمی شود. ولی حساس یه میزان مقاومت اتصال زمین پایین نیست. به این معنی که همان چاه ارت قدیمی که در محل وجود دارد یا یک میله راد نیم متری یا حتی بدنه فلزی ساختمان جهت عملکرد آن کافی است. در مورد خودپرداز چارچوب فلزی درب نیز کفایت می نماید و با استفاده از یک اتصال زمین ساده. حفاظت بسیار بالایی از برقگرفتگی و همچنین قطعات خودپرداز انجام می دهد.

انواع ارت الکترونیکی مناسب دستگاه خودپرداز

سه مدل ارت الکترونیکی جهت حفاظت از دستگاه های خودپرداز بانکی تولید می شود. که تفاوت اصلی آنها در کیفیت قطعات و کیفیت عملکرد حفاظتی آنها است:

• مدل ATM VERSION LEVEL1 EES-

قطعات تشکیل دهنده این مدل از شرکتهای معتبر اروپایی تامین می شوند. و از کیفیت بسیار بالا برخوردار است و عمر طولانی دارد. بدنه آن از جنس ABS و پلاستیک فشرده است. و قابلیت نصب بر روی دیوار دارد. حداکثر آمپر دهی این مدل 15 آمپر است و توانایی پشتیبانی از یو پی اس 3KVA را دارد ، شامل 30 ماه گارانتی می باشد. این مدل بیشترین نصب و راه اندازی در خودپردازهای با مالکیت بانک را داشته است. با استفاده از این مدل می توان همزمان دو دستگاه خودپرداز را حفاظت نمود.

• مدل EES-ATM VERSION LEVEL2

 

مدار حفاظتی این مدل شبیه به مدل LEVEL1 می باشد و تفاوت آنها در کیفیت قطعات بکار رفته می باشد. قطعات این مدل از شرکتهای آسیایی تامین می شود. و دارای بدنه فلزی می باشد و قابلیت نصب بر روی دیوار را ندارد. حداکثر آمپر دهی این مدل 10 آمپر است و توانایی پشتیبانی از یو پی اس 2KVA را دارد ، شامل 18 ماه گارانتی می باشد. این مدل بیشترین نصب و راه اندازی در خودپردازهای شخصی را داشته است.

• مدل EES-ATM VERSION LEVEL3

مدار این مدل با دو مدل قبلی تفاوت دارد و از نظر حفاظتی و تخلیه الکتریکی از دو مدل قبلی در سطح پایینتری قرار دارد.  قطعات این مدل از شرکتهای آسیایی تامین می شود و دارای بدنه فلزی بوده و قابلیت نصب بر روی دیوار را ندارد. حداکثر آمپر دهی آن 10 آمپر است و توانایی پشتیبانی از یو پی اس 2KVA را دارد و با 12 ماه گارانتی ارایه می شود.

نصب و راه اندازی

نصب و راه اندازی دستگاه ارت الکترونیکی بر طبق دستور العمل  که همراه با دستگاه ارسال می شود. انجام می شود. بهتر است کارشناسان شرکت کنزا صنعت الموت و یا نمایندگان قانونی نسبت به نصب و راه اندازی اقدام نمایند. در غیر اینصورت از یک کارشناس برق که با نصب و راه اندازی دستگاه ارت الکترونیکی آشنا است کمک گرفته. و در عین حال از مشاوره کارشناسان شرکت کنزا صنعت الموت استفاده نمایید. مهمترین نکته پس از نصب راه اندازی صحیح ، تست و اندازه گیری اختلاف ولتاژ قسمتهای مختلف دستگاه خودپرداز با زمین و نول شبکه برق است. مهمترین قطعاتی که حتما نیاز به اندازه گیری دارند به قرار زیر است:

• اندازه گیری اختلاف ولتاژ صفحه کلید مشتری(EPP) با زمین لوکال.
• اندازه گیری اختلاف ولتاژ صفحه کلید مشتری(EPP) با نول.
• اندازه گیری اختلاف ولتاژ صفحه کلید مشتری(EPP) با فلزهای یا حفاظ های فلزی ساختمان.
• اندزه گیری اختلاف ولتاژبدنه فلزی دیسپنسر با زمین و نول شبکه.
• اندزه گیری اختلاف ولتاژبدنه فلزی پی سی یا کامپیوتر خودپرداز با زمین و نول شبکه.
• اندزه گیری اختلاف ولتاژبدنه فلزی سنترال پاور یا منبع تغذیه اصلی خودپرداز  با زمین و نول شبکه.
• اندزه گیری اختلاف ولتاژ بدنه کارتخوان و پرینتر رسید مشتری و مانیتور با زمین و نول شبکه.

میزان اندازه گیری شده در صورت اتصال ارت الکترونیکی بصورت مستقیم به خودپرداز کمتر 200mv  میباشد و در صورتیکه یو پی اس در مسیر باشد ، کمتر از 2v قابل قبول است.

 شرکت کنزا صنعت الموت تاکنون صدها خودپرداز بانکی و شخصی و مشارکتی را به انواع ارت الکترونیکی مجهز نموده است. و توانسته علاوه بر رضایت مشتریان محترم، بهره وری دستگاه های خودپرداز را به میزان بالایی افزایش داده و از آسیب به قطعات حساس خودپرداز جلوگیری نماید.